شبدر

نام عمومی : Clover

نام علمی: Trifolium

شبدر برسیم ((T.alexandrinam:

این گیاه در اکثر کشور ها یا مناطق مورد کشت به شبدر برسیم یا شبدر مصری معروف است. این گیاه متعلق به خانواده لکومینوز بوده و به احتمال زیاد زمان پیدایش یا مقدار استفاده از آن برای تغذیه حیوانات کمتر از سایر گیاهان این تیره بوده و از سالیان بسیار دور در کشور های آمریکای جنوبی و آسیای صغیر مورد کشت و کار قرار می گرفت.

خوشه پرور https://khosheparvar.ir/

بذر این گیاه در سال 1342 وارد ایران شده و برای اولین بار در گیلان مورد کشت قرار گرفت. همچنین در برخی استان های جنوبی کشور مانند خوزستان و همین طور مازندران مورد کشت قرار می گیرد. این گیاه از این لحاظ مهم است که به عنوان یک گیاه علوفه ای مهم به عنوان کشت دوم بعد از برنج مورد کشت قرار می گیرد. علت اینکه به عنوان کشت دوم در شالیزار های شمال و جنوب مورد کشت قرار می گیرد، این است که:

عدم نیاز به انجام عملیات آماده سازی زمین مانند شخم، دیسک و …
عدم نیاز به آبیاری در دوران رشد شبدر برسیم
افزایش حاصلخیزی خاک
تولید و تهیه علوفه در اواخر زمستان
کاهش آفاتی مثل کرم ساقه خوار برنج
افزایش کیفیت محصول برنج به دلیل وجود ازت کافی در خاک

مشخصات گیاهشناسی:

این گیاه از تیره لگومینوز و از جنس Trifolium و گونه alexandrinam می باشد. گیاهی یک ساله و دارای ریشه عمومی به طول cm 40-60 می باشد.در روی ریشه ی این گیاه مانند سایر گیاهان لگومینوز باکتری های تثبیت کننده لگومینوز به نام Rhizubium Trifoli وجود دارد.

همچنین این گیاه دارای ساقه های نازک، صاف، براق و به ارتفاع حداکثر cm 100 می باشد. برگ های آن نیز سه برگچه ای و شبیه برگ های یونجه می باشد. گل ها به رنگ سفید است مثل سایر شبدر ها و یونجه ها گیاهی دگرگشن است و به وسیله حشرات مخصوصا زنبور عسل گرده افشانی انجام می شود. بذر های این گیاه به رنگ زرد مایل به سبز می باشد که وزن هزار دانه آن g2-5 است.

شرایط اکولوژیکی

این گیاه مخصوص مناطق گرم و معتدل بوده و به سرما حساس می باشد. اگر در مناطق سرد کاشته شود، پس از مدتی که از رشد اولیه آن گذشت، رشد متوقف و گیاه به خواب می رود. به طور کلی بهترین ظرایط آب و هوایی برای این گیاه آب و هوای مدیترانه ای بوده و در شرایط گرم با رطوبت کافی بهترین رشد را دارد. حداقل دما 0 درجه و حداکثر 35 درجه می باشد. مناسب ترین ئما برای رشد جوانه 12 درجه می باشد.

خاک مناسب

شبدر برسیم جزء آن دسته از گیاهان است که به طور معمول در اکثر خاک ها می تواند رشد کند ولی بهترین خاک برای رشد این گیاه خاک های نسبتا اسیدی و لیمونی می باشد.PH مناسب 7 بوده ولی در PH های 6.5 نیز رشد می کند.

عملیات کاشت بذر

شبدر برسیم برخلاف سایر شبدر ها یک گیاه روزکوتاه است. به همین علت است که در فصل پاییز و زمستان به خوبی رشد می نماید و از طرف دیگر مانند سایر گونه‌ها در دوران رشد خود به مراقبت های خصوصی احتیاج ندارد.مقدار بذر مصرفی برای این گیاه 30-20 کیلوگرم در هکتار می باشد که پس از برداشت برنج نسبت به بذرپاشی اقدام می شود.

بهترین و مناسب ترین زمان کاشت این گیاه حدود اواسط شهریور تا اواسط مهر ماه می باشد. عمق مناسب کاشت در حدود cm 1-2 بوده، در صورتی که عملیات کاشت به صورت ردیفی و یا خطی انجام شود، فاصله ردیف ها حدودا cm 40 خواهد بود. اگر در مناطقی که حدود mm 400-600 بارندگی داشته باشیم، مثل مناطق شمالی، این گیاه نیاز به آابیاری ندارد.

نیاز های غذایی شبدر برسیم

این گیاه مانند اغلب گیاهان علوفه ای تیره لگومینوز در دوران رشد به علت فعالیت باکتری های تثبیت کننده ازت بر روی ریشه نیاز به افزایش ازت نداشته ولی نیاز ای گیاه به فسفر نسبتا زیاد بوذه و می توان در هر هکتار بین 80 تا 100 کیلوگرم فسفر اضافه نمود. همچنین برای تامین پتاس مورد نیاز می توان از سولفات پتاس استفاده نمود که مقدار آن بین 150 تا 200 کیلوگرم در هر هکتار می باشد.

برداشت (Harvest)

این گیاه مانند اغلب گیاهان علوفه ای تیره ی لگومینوز در محیط های مناسب کاشت در سال چندین چین محصول تولید می کند و تعداد چین بستگی به شرایط آب و هوایی منطقه داشته که معمولا از 5-2 چین تغییر می کند. چین اول به طور معمول حدود 2 ماه بعد از کاشت انجام شده و هنگامی که ارتفاع گیاه به حدود cm 40 رسید، گیاه شروع به گل کردن می نماید.

به طور معمول اگر هدف تولید علوفه ی خشک برای تامین غذای دام ها در دوران زمستان باشد، می توان در شرایط مناسب از هر هکتار حدود 16-5 تن علوفه ی خشک و حدود 80-40 تن علوفه تر برداشت نمود. در زراعت های مکانیزه و یا خطی برای برداشت می توان از وسایل و لوازمی که برای برداشت یونجه استفاده می شود، برای برداشت این گیاه نیز استفاده نمود.

شبدر قرمز (red dover) | نام علمی: Trifolium Pratense

یکی از خوش خوراک ترین علوفه های نواحی خنک است که بوی گل آن از شبدر سفید خیلی بیشتر است. ریشه ی این گیاه قوی از سایر شبدر ها است، ریشه به صورت مستقیم است و ممکن است m 1-2 نفوذ کند. برگ ها لوزی شکل است و یک علامت مثلثی شکل در قسمت قاعده برگ وجود دارد. شبدر قرمز زراعی یک گیاه چند ساله است ولی به صورت علوفه دو ساله کشت می شود.

در خاک های اسیدی بهتری رشد را دارد و زندگی آن به آهک بستگی دارد. از نظر آب و هوا، هوای مرطوب و مناطق نسبتا سرد را ترجیح می دهد. زمین باید غنی از مواد غذایی باشد. شبدر قرمز رشد ابتدایی بطئی (کند) دارد. بنابراین در کشت مخلوط با غلات مناسب است مخصوصا چاودار پاییزه، جو و گندم پاییزه.میزان بذر لازم برای کاشت این گیاه 20-10 کیلوگرم در هکتار می باشد. بهترین زمان برداشت نیز زمان به گل نشستن کامل است.

شبدر سفید | Trifolium repense

گیاهی است دائمی ولی به صورت علوفه یک ساله و دو ساله کشت می شود. در طبیعت به 3 شکل وجود دارد:

حالت زینتی که ریشه های افشان کم عمق دارد ولی به صورت ساقه خزنده رشد می کند؛
حالت معمولی(زراعی): که گیاهی است افراشته، گره در تماس با خاک ریشه تولید می کنند، برگ ها به صورت بیضی شکل هستند و از مشخصات مهم آن این است که در مقطع برگ یک مثلث وجود دارد. ریشه های این گیاه به صورت افشان کم عمق است . ارتفاع ساقه تا cm 80 می رسد. (مثلث قاعده ی برگ را فقط شبدر سفید و قرمز دارد.) این گیاه پروتئین بالایی دارد.
استان مازندران که آب و هوای مدیترانه ای دارد، برای کشت شبدر ها بسیار مناسب است. شبدر سفید شهد بسیار زیادی تولید می کند؛
شبدر مرتعی: که بیشتر حالت جلب کننده زنبور عسل دارد و بصورت خزنده نیز رشد می کند.

تهیه زمین زراعی برای شبدر سفید

مانند تهیه زمین یونجه است. مقدار بذر در هر هکتار بین 20-15 کیلوگرم و فاصله بین بوته ها cm 4 و فاصله بین ردیف ها cm 20 است. نقدار محصول 5-4 تن علوفه خشک می باشد. شبدر زراعی 3 نوع می باشد: 1. پابلند (که با خاک های اسیدی و مرطوب سازگار است)؛

2.پامتوسط ( که با آب و هوای خشک سازگاری دارد) و 3. پاکوتاه ( که فقط در مرتع داری استفاده می شود). شبدر سفید بهترین رشد خود را در آب و هوای مرطوب و خنک دارد. زمان کاشت این گیاه در نواحی سرد در فصل بهار و در نواحی گرم در فصل پاییز می باشد.

مقاومت این گیاه نسبت به سرما بیشتر از گرما است. مفاوم ترین نوع شبدر نسبت به شرایط نامناسب محیطی شبدر سفید می باشد که در مقایسه با دیگر شبدر ها بهترین رشد و نمو خود را در آب و هوای مرطوب و سرد دارد. همین طور شبدر سفید مقاومت زیادی به خشکی دارد.

مراحل فنولوژی:

جوانه زنی