ذرت -1 %ذرت - غلات%

ذرت (Corn)

نام علمی: Zea mays

خانواده: Poaceae

مقدمه:

بعد از گندم و برنج یکی از مهم ترین غلات است. 80 % مردم آمریکای مرکزی، چین، هند و آفریقای جنوبی از این محصول تغذیه می کنند. به طوری که 75 % صادرات جهان مربوط به کشور آمریکا است. همین طور 4/1 مساحت زیر کشت در آمریکا مربوط به این گیاه است.

اهمیت این محصول زمانی افزایش پیدا کرد که ژاپنی ها توانستند از آن قند استخراج کنند. یعنی ساقه ی ذرت 10-8 % قند دارد که در قنادی استفاده می شود. کیسه های حمل مواد غذایی را از آن درست می کنند که در محیط هم تجزیه می شود و از بین می رود.

به خاطر اینکه دارای مواد قندی و نشاسته ای زیادی بوده و همچنین مقدار محصول آن در واحد سطح نسبتا زیاد و قابل توجه می باشد، یکی از بهترین و مناسب ترین گیاهان علوفه ای جهت تولید علوفه ی سبز یا سیلو شده می باشد.

هم چنین در صنایع روغن کشی از آن استفاده می شود به طوری که روغن مایع آن،از نوع بهترین های خوراکی می باشد. همچنین در تهیه ی کاغذ، مقوا و کاغذ دیواری استفاده می شود. همچنین در تهیه و تولید الکل مثل الکل اتیلیک، لاکتیک اسید و … کاربرد دارد. همچنین از آن، دکسترین و آمیلودکسترین می توان به دست آورد که در قنادی ها و بیسکویت سازی ها از آن استفاده می شود.

گیاه شناسی:

از تیره گندمیان بوده (باریک برگ، تک لپه ای) دارای 20=n2 کروموزوم می باشد. یک گیاه روز کوتاه و دگرگشن است. معمولا روز های بلند باعث طولانی شدن دوره ی رشد، افزایش تعداد برگ و اندازه ی گیاه می شود. همچنین یک گیاه نیمه گرمسیری می باشد.

ریشه ی گیاه حداکثر cm 120 به صورت عمقی نفوذ می کند و در شرایط خشک تا cm 240 نیز نفوذ دارد. ساقه ی ذرت 5-2 متر طول دارد. معمولا پنجه نمی زند. ولی در برخی ارقام 10-1 عدد پنجه می تواند تولید کند. تعداد برگ ها 38-8 برگ و طول برگ ها cm 30-15 و گاها به cm 150 هم می رسد.

از بافت کوتیکول روی برگ موم خارج می شود و روی برگ را می پوشاند. مهم ترین تفاوت ذرت با بقیه ی غلات گل آن است چون یک گیاه یک پایه است که گل نر در انتهای ساقه و گل ماده در محل اتصال برگ به ساقه به وجود می آید. یعنی گل نر به صورت سنبل می باشد.

دگرگشنی تا 95 % می باشد به طوری که باد نقش بسیار مهمی در گرده افشانی به عهده دارد. گل ماده در زاویه ی برگ به ساقه به وجود می آید که به صورت مخروط می باشد که شامل بدنه، پایه و غلاف می باشد. کاکل یا ریش ذرت که حدود cm 50 طول دارد، طلایی رنگ بوده و بعد از لقاح قهوه ای رنگ می شود. هر بلال ذرت 250 تا 400 عدد دانه دارد. وزن هزار دانه از 80 تا 400 گرم متغیر است.

طبقه بندی:

ذرت را از چند نظر طبقه بندی می کنند. یکی اینکه به سه گروه زودرس، متوسط رس و دیررس طبقه بندی می شود. اما مهمترین طبقه بندی از نظر شکل ظاهری و ترکیبات دانه و موارد مصرف آن می باشد که بر این اساس ذرت را به 7 گروه طبقه بندی می کنند:

ذرت دندان اسبی (دندانه ای):

آندوسپرم ذرت از دو قسمت تشکیل شده است، قسمت شاخی و سفت و قسمت نشاسته ای که در وسط دانه قرار دارد و در موقع رسیدن دانه در وسط فرورفتگی ایجاد می شود که شبیه دندان به ویژه دندان اسب می شود. این نوع ذرت دارای دانه های بزرگ و رشد آن نیز زیاد می باشد. و تولید برگ زیادی می کند. این نوع ذرت دیررس بوده و بیشتر در تهیه علوفه ی سیلویی استفاده می شود.

ذرت بلوری یا سخت:

آندوسپرم این نوع ذرت مثل دندان اسبی می باشد ولی قسمت آردی آن کمتر است. این نوع، بیشتر زودرس بوده و از آن جهت تهیه بلغور در مرغداری ها استفاده می شود.

ذرت آردی یا نرم:

کلیه آندوسپرم آن از نشاسته نرم است. دانه های آن کوچک و کروی است. بیشتر در صنعت جهت تولید الکل و نشاسته استفاده می شود.

ذرت بوداده یا پاپ کرن:

دانه های آن کوچک، محتویات دانه در اثر حرارت حجم پیدا کرده، تغییر رنگ می دهند (سفیدرنگ) و بیشتر مصرف آجیلی دارد.

ذرت شیرین:

قسمت زیادی از اندوخته ی دانه از نوعی قند به نام آمیلودکسترین تشکیل شده است. این نوع، در تغذیه ی انسان قرار می گیرد و به صورت خام، کنسروی و غیره استفاده می شود. فقط این نوع رقم، پنجه تولید می کند ولی ارقام دیگر پنجه تولید نمی کنند، اگر هم تولید کنند تولید بلال نمی کنند.

ذرت مومی (Waxy Corn):

به علت وجود ماده ی چسبناک در دانه به آن ذرت مومی گفته می شود. قسمت اعظم اندوخته آن ماده ای به نام آمیلوپکتین است که در تهیه ی چسب در کارخانجات استفاده می شود.

ذرت نشاسته ای شیرین:

خواص این نوع ذرت بین ذرت شیرین و ذرت آردی است به طوری که آندوسپرم در قسمت بالایی از آمیلودکسترین و در قسم پایین از نشاسته تشکیل شده است. این نوع ذرت از لحاظ تولید بلال با ارقام دیگر متفاوت است به طوری که هر دانه ی آن به صورت جداگانه در یک غلاف قرار دارد. این نوع ذرت استفاده ای در کشاورزی ندارد.

اکولوژی ذرت:

شرایط آب و هوایی برای ذرت وجود گرمای مناسب و رطوبت کافی دو عامل اولیه برای رشد و تولید محصول می باشد. حداقل دمای لازم برای جوانه زدن ذرت 10-6 سانتی گراد می باشد.

دمای مطلوب رشد 15 درجه سانتی گراد می باشد. از دمای 35 درجه به بالا یک سری مشکلات مثل سوختگی حاشیه ی برگ ها و عدم تلقیح به وجود می آید. همچنین رقم درجه ی حرارت بالا، کمبود رطوبت، کمبود مواد غذایی و آفات و بیماری ها باعث پوک شدن بلال ذرت می شود.

عمل تلقیح در ذرت از پایین به بلال به سمت بالا انجام می شود. ذرت در طی دوره ی رشد mm 500-700 بارندگی نیاز دارد. در مراحل اولیه ی رشد ذرت نسبت به باد حساس است پس باید از ارقام مقاوم استفاده نمود. همچنین کاشت ردیف ها عمود بر جهت باد باشد.

باد معمولا دو صدمه به گیاه وارد می کند. یکی باعث سائیدگی برگ ها می شود که برگ به صورت رشته رشته در می آید، فتوسنتز کم می شود و دومین اثر باد باعث ایجاد ورس شده و شاخه ها شکسته می شود.

معمولا خاک دادن پای بوته ها انجام می شود. چون برخی اوقات، ریشه های اولیه ی هوایی از زیر خاک خارج می شود که با خاک دادن پای بوته ها این مشکل برطرف می شود. همچنین در هنگام جوانه زنی مقاوم به شوری می شود و با افزایش رشد به حالت طبیعی مقاوم به شوری می شود.

گاهی اوقات شوری بر درصد جوانه زدن تأثیری ندارد. ذرت در هنگام گل دادن به رطوبت بالایی نیاز دارد. با توجه به اینکه ذرت نسبت به زمین بسیار کم توقع است ولی زمین های مرداب و سرد بسیار زیان بخش هستند.

کاشت ذرت:

خاک مورد نیاز گیاه عمیق بوده و بهتر است دارای تهویه باشد. خاک های رسی-شنی و خاک های آهکی- هوموسی مناسب کاشت این گیاه است. برای تهیه ی زمین در این گیاه چون یک گیاه بهاره است، وقت کافی برای تهیه ی زمین داریم چون در پاییز هدف اصلاح خاک را هم داریم، یک شخم عمیق به خاک زده

کود دامی به میزان 10-30 تن در هکتار داده شده، 50 % کود فسفره و تمامی کود پتاسه را در پاییز به خاک می دهیم. سپس در بهار یک شخم متوسط یا سطحی می زنیم، 50 % بقیه ی کود فسفره به زمین داده می شود. سپس ریسک زده و کاشت را انجام می دهیم.

در زمان کاشت حتما به شرایط جوی و بعد از یخبندان باید کاشت انجام شود.، عمق کاشت cm 4-5 می باشد. میزان بذر ذرت در ذرت دانه ای Kg 15-20، در سیلویی Kg 25-30 و در علوفه ای Kg 50-70 در هکتار نیاز می باشد.

عوامل داشت:

آبیاری: هر 12-7 روز یکبار نیاز به آبیاری دارد. به طوری که این گیاه در زمان گلدهی بیشترین نیاز آبی را دارا می باشد. مخصوصا هنگام گلدهی که با بررسی های انجام شده، میزان آبیاری با تعداد مخروط و تعداد دانه در مخروط اثر مستقیم دارد.

با توجه به اینکه ذرت یک گیاه حجیم بوده و سایه اندازی می کند، خود از رشد گیاهان هرز جلوگیری می کند. گاهی اوقات در مراحل ابتدایی رشد از علف کش آترازین برای مبارزه با علف های هرز استفاده می شود. ولی نکته اینجاست که بعد از کاشت حتما باید گیاه سیب زمینی و نخود کشت شود چون به آترازین مقاوم هستند.

این محصول یک گیاه بسیار مناسب در تناوب زراعی است چون هم یک گیاه وجینی است و هم حفظ رطوبت می کند و هم هوموس زیادی تولید می کند.

نیاز کودی:

گیاهی سریع الرشد بوده و به مواد غذایی زیادی نیاز دارد. 200-120 کیلوگرم کود نیتروژنه، 220-160 کود فسفره و 250-170 کیلوگرم کود پتاسه در هکتار نیاز دارد. فسفر از عناصر غدایی است که گیاه به آن نیاز فراوان دارد. حدود 70 % فسفر مورد نیاز را از مرحله تلقیح تا تشکیل دانه جذب می کند پس اگر فسفر به اندازه کافی در اختیار گیاه نباشد، تلقیح خوب انجام نشده و دانه بندی روی میوه (بلال) نامنظم خواهد بود.

برداشت:

زمان برداشت تابع رقم و چگونگی مصرف آن می باشد. در مورد ذرت های علوفه ای و سیلویی هنگامی که اندام های لازم از لحاظ فیزیولوژیکی به رشد کامل رسیده و رطوبت اندام ها نیز به حد کافی کاهش یافت، می توان نسبت به برداشت اقدام نمود.

از این مرحله به بعد برگ ها به تدریج زرد شده و غلاف های روی میوه شروع به خشک شدن می کنند. در مورد ذرت های علوفه ای و سیلویی باید توجه داشت که زمانی که رطوبت دانه به 42-38 % رسید، می توان برداشت را شروع نمود.

در مورد دانه ای باید حتما بلال را آزمایش کنیم به طوری که غلاف را باز کرده، وسط بلال به دانه فشار وارد کنیم. اگر انگشت به دانه نرفت، زمان برداشت رسیده است. میزان عملکرد ذرت سیلویی 55-35 تن، دانه ای 5-1 تن و علوفه ای 50-40 تن در هکتار می باشد.

تصاویر مراحل فنولوژی ثبت شده در مزرعه:

جوانه زنی