کود دهی / عناصر مورد نیاز گیاهان
گیاهان عالی چون قادر به ساختن مواد مورد نیاز خود از جمله اسیدهای آمینه، هورمون‌ها، ویتامین‌ها و… می‌باشند، موجودات بی‌نظیری‌اند. البته این ویژگی زمانی عملی می‌شود که عناصر ضروری معدنی را همراه با دی‌اکسید کربن و آب در اختیار داشته باشند.
کود دهی
کود دهی به گیاهان یکی از مهم‌ترین عوامل در حفظ سلامت و شادابی آن‌هاست. کودها مواد مغذی ضروری را برای رشد و نمو گیاهان فراهم می‌کنند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا در برابر بیماری‌ها و آفات مقاوم‌تر شوند. در ادامه به نکات مهمی در مورد کود دهی گیاهان اشاره می‌کنیم:
1. انتخاب کود مناسب:
* انواع کودها: کودها به دو دسته اصلی آلی و شیمیایی تقسیم می‌شوند. کودهای آلی از مواد طبیعی مانند کمپوست، کود دامی و ورمی کمپوست تهیه می‌شوند و به تدریج مواد مغذی را در خاک آزاد می‌کنند. کودهای شیمیایی به سرعت مواد مغذی را در اختیار گیاه قرار می‌دهند، اما استفاده بیش از حد از آن‌ها می‌تواند به خاک و محیط زیست آسیب برساند.
* عناصر غذایی: گیاهان برای رشد به سه عنصر غذایی اصلی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) نیاز دارند. نیتروژن برای رشد برگ‌ها و ساقه‌ها، فسفر برای رشد ریشه‌ها و گلدهی و پتاسیم برای مقاومت گیاه در برابر بیماری‌ها و آفات ضروری است.
* کودهای NPK: کودهای NPK حاوی هر سه عنصر غذایی اصلی هستند و با نسبت‌های مختلف در دسترس هستند. برای انتخاب کود مناسب، باید نیازهای غذایی گیاه و نوع خاک را در نظر بگیرید.
2. زمان کود دهی:
* فصل رشد: بهترین زمان برای کوددهی به گیاهان، فصل رشد آن‌هاست. در این فصل، گیاهان به بیشترین مقدار مواد مغذی نیاز دارند.
* زمان مناسب: بهتر است کوددهی را در اوایل صبح یا عصر انجام دهید تا از سوختگی گیاه جلوگیری شود.
3. روش کود دهی:
* کود دهی به خاک: کودهای جامد را می‌توان به صورت مستقیم در خاک قرار داد یا با خاک مخلوط کرد.
* کود دهی مایع: کودهای مایع را می‌توان با آب مخلوط کرد و به صورت آبیاری به گیاه داد.
* کود دهی برگی: در این روش، کود مایع به صورت اسپری روی برگ‌های گیاه پاشیده می‌شود.
4. نکات مهم:
* قبل از کود دهی، دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی کود را به دقت مطالعه کنید.
* از کود دهی بیش از حد خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند به گیاه آسیب برساند.
پس از کود دهی، گیاه را به خوبی آبیاری کنید.
* بهترین زمان برای دادن کود به گیاه یک روز بعد از آبیاری گیاه است؛ زیرا کودها معمولا درصدی نمک در ترکیباتشان دارند و اگر خاک گیاه خشک باشد و رطوبت کافی را نداشته باشد، کود موجب سوختگی ریشه و ساقه گیاه شما خواهد شد؛ بنابراین حتما یک یا دو روز بعد از آبیاری به گیاه کود بدهید.
با رعایت این نکات، می‌توانید به گیاهان خود کمک کنید تا سالم و شاداب بمانند.
عناصر مورد نیاز گیاهان:
-
عناصر معدنی زمانی جزو عناصر ضروری به حساب می‌آیند که چند ویژگی را شامل شوند:
-
در صورت نبود آن عنصر گیاه قادر به کامل کردن چرخه زندگی(بذر تا بذر) خود نباشد
-
نقش عنصر منحصر به فرد باشد و توسط عناصر دیگری قابل جایگزینی نباشد
-
به طور مستقیم در چرخه متابولیک(سوخت و ساز) گیاه شرکت کند
مطابق معیارهای بالا 16 عنصر در این دسته بندی قرار دارند که در دو گروه عناصر پرمصرف و کم‌مصرف قرار می‌گیرند.
پرمصرف‌ها شامل: کربن، اکسیژن، هیدروژن، ازت(نیتروژن)، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد و کم‌مصرف نیز شامل: روی، آهن، بر، منگنز، مس، مولیبدن و کلر می‌باشد.
مواد مغذی گیاهی:
گیاهان برای رشد به انواع مختلفی از مواد مغذی نیاز دارند، که به طور
کلی به دو دسته مواد مغذی پرمصرف و کم‌مصرف تقسیم می‌شوند. در اینجا شرحی از آن‌ها
آورده شده است:
مواد مغذی پرمصرف:
این‌ها به مقدار بیشتری مورد نیاز هستند:
نیتروژن (N):
برای رشد برگ و ساقه ضروری است، یک جزء کلیدی از کلروفیل است که برای
فتوسنتز حیاتی است.
فسفر (P):
از رشد ریشه، گلدهی و میوه‌دهی پشتیبانی می‌کند، در
انتقال انرژی نقش دارد.
پتاسیم (K):
دیواره‌های
سلولی را تقویت می‌کند و مقاومت در برابر بیماری را بهبود می‌بخشد، تعادل آب را تنظیم می‌کند.
کلسیم (Ca):
برای ساختار دیواره سلولی مهم است، بر جذب مواد مغذی
تأثیر می‌گذارد.
منیزیم (Mg):
یک جزء مرکزی کلروفیل است، در فعال‌سازی آنزیم‌ها نقش
دارد.
گوگرد (S):
برای سنتز پروتئین ضروری است، در عملکرد آنزیم‌ها نقش دارد.
کربن (C)، هیدروژن
(H) و اکسیژن (O):
این‌ها از هوا و آب به دست می‌آیند و بلوک‌های ساختمانی
اساسی بافت‌های گیاهی را تشکیل می‌دهند.
مواد مغذی کم‌مصرف:
این‌ها به مقدار کمتری مورد نیاز هستند، اما همچنان ضروری هستند:
آهن (Fe):
برای تولید کلروفیل ضروری است، در
سیستم‌های آنزیمی نقش دارد.
منگنز (Mn):
در فتوسنتز
نقش دارد. آنزیم‌ها را فعال می‌کند.
روی (Zn):
برای فعالیت آنزیم و تنظیم رشد ضروری است، به تشکیل کلروفیل کمک می‌کند.
مس (Cu):
در فعالیت آنزیم و تشکیل کلروفیل نقش دارد، به تنفس کمک
می‌کند.
بور (B):
برای سنتز دیواره سلولی و گلدهی مهم است، بر استفاده از کلسیم تأثیر
می‌گذارد.
مولیبدن (Mo):
برای تثبیت نیتروژن ضروری است، در فعالیت آنزیم نقش دارد.
کلر (Cl):
در فتوسنتز و تنظیم آب نقش دارد.
نیکل (Ni):
در متابولیسم
نیتروژن نقش دارد.
میزان تمایل به جذب عناصر در گیاهان مختلف با یکدیگر متفاوت است. تشخیص میزان مورد نیاز عناصر و برطرف کردن آن با چند روش انجام پذیر است.
1- آزمایش و تجزیه خاک محل کشت: این مورد در آزمایشگاه‌های تخصصی بر روی نمونه‌های ارسال شده از مزرعه صورت می‌گیرد. لازم به ذکر است انجام نمونه گیری باید توسط افراد آشنا به بحث خاکشناسی انجام گیرد تا از میزان خطاهای نمونه برداری کاسته شود.
2- تجزیه بافت گیاهی: در زمان رشد گیاه و از گیاهان سطح مزرعه نمونه گیری صورت می‌گیرد( بخصوص در زمان مشاهده اختلال در رشد). با تجزیه برگ، میزان عناصر موجود در آن مشخص شده و در مقایسه با مقدار نرمالی که باید وجود داشته باشد وضعیت تغذیه‌ای مزرعه مشخص می‌شود.
3- علائم ظاهری: این مورد به اندازه دو روش اول دقیق نیست و بیشتر به وسیله کارشناسان خبره کشاورزی قابل تشخیص است، اما در این روش فقط می‌توان نوع عنصری که با کمبود آن مواجه هستیم را تشخیص دهیم و مقدار کمبود قابل برآورد نیست.
